Dylematy demokracji

Dylematy demokracji - Opis

Nowa książka Pawła Dybla, wybitnego znawcy psychoanalizy, hermeneutyki oraz filozofii politycznej, potwierdza znakomitą klasę naukową tego uczonego. Książka dotyczy węzłowych problemów współczesnej filozofii politycznej, które dyskutowane są w kontekście gorących polskich sporów o kształt życia politycznego. Stanowi ona znaczące wydarzenie w polskiej humanistyce. Dostajemy w niej ogromną dawkę wiedzy na temat współczesnych sporów politycznych, ale pokazanych z punktu widzenia konsekwentnie zarysowanej perspektywy teoretycznej autora. Odniesienie tych sporów do kontekstu polskiego i temperament polemiczny autora sprawiają, że książka ta będzie ważnym w głosem w dyskusji o stanie polityki w naszym kraju.

Leszek Koczanowicz

Książka Pawła Dybla to rozbudowana i nader interesująca analiza dylematów demokracji, postrzeganych na bardzo szerokim tle współczesnej filozofii polityki. Autor wykazuje się nie tylko znakomitą znajomością tej ostatniej, ale także rzadką umiejętnością używania jej głównych teorii i idei jako punktów odniesienia do własnej refleksji. Powoduje to, że tekst czyta się z ogromnym zainteresowaniem. Nie jest on bowiem jedynie sprawozdaniem z czyichś poglądów, lecz przede wszystkim klarownym i bardzo dobrze uargumentowanym wywodem teoretycznym, w którym widać godną najwyższego uznania chęć wypracowania własnego stanowiska.

Andrzej Szahaj

Paweł Dybel wskazuje w książce na szereg dylematów, z jakimi borykają się współczesne państwa demokracji liberalnej, uwzględniając szeroki kontekst rodzimych sporów politycznych. Dylematy te z (...) więcej jednej strony biorą się z głębokich przeobrażeń, jakim, począwszy od lat sześćdziesiątych minionego stulecia, uległa gospodarka rynkowa, z drugiej z wykształcenia się w Europie demokratycznego modelu „państwa opiekuńczego”, o rozbudowanym systemie opieki społecznej. Efektem tego są toczące się nieprzerwanie spory między przedstawicielami różnych nurtów współczesnego liberalizmu, a zwolennikami opcji socjaldemokratycznej i lewicowej. Jeśli ci pierwsi wychodzą z założenia, że podstawowym warunkiem sprawnego funkcjonowania państwa demokracji liberalnej jest nieustanne poszerzanie sfery wolności ekonomicznych, to drudzy uważają, że państwo to powinno przede wszystkim realizować program sprawiedliwości społecznej. Oba te typy podejścia mają swoje mocne i słabe strony. Autor poddając krytyce jednostronności zarówno ujęć liberalnych jak i lewicowych, stara się wypracować własne stanowisko nie mieszczące się w klasycznych podziałach myśli politycznej. Nie jest ono rodzajem syntezy tych ujęć, raczej polega na wykazaniu, jak dalece we współczesnym państwie demokratycznym praktycznie niemożliwe jest pogodzenie ze sobą elementu liberalnego (idea wolności) z demokratycznym (idea równości). Niemożność ta tkwi w samych fundamentach tego państwa, nie należy w tym jednak upatrywać jego słabości. Przeciwnie, właśnie dlatego określający go porządek ma postać otwartą, jest podatny na różnego rodzaju przemieszczenia w nim relacji elementu „liberalnego” do „demokratycznego”.

Prof. dr hab. Paweł Dybel – profesor w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW oraz w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Główne obszary badań to współczesna filozofia (hermeneutyka, antropologia filozoficzna, poststrukturalizm), teorie psychoanalityczne, filozofia polityczna. Opublikował m.in. Urwane ścieżki. Przybyszewski, Freud, Lacan Kraków 2001, Zagadka „drugiej płci”. Spory wokół różnicy seksualnej w psychoanalizie i w feminizmie. Kraków 2006, Okruchy psychoanalizy, Kraków 2009, Granice polityczności (razem z Szymonem Wróblem) Warszawa 2010, Oblicza hermeneutyki, Kraków 2012. Liczne publikacje po niemiecku i angielsku. Stypendysta m.in. Thyssen Stiftung, Alexander von Humboldt Stiftung, DAAD, DFG, The Kosciuszko Foundation, The British Academy, Institut fűr die Wissenschaften vom Menschen.

Spis treści: Część I

DYLEMATY DEMOKRACJI. KONTEKST POLSKI
Myśl lewicowa i liberalizm.

Rozdział I
KRAJOBRAZ PO KOMUNIZMIE
1.Płacz lewicy po sowieckim bloku
2. Liberalizm – jedyne lekarstwo na katastrofę „ekonomii socjalizmu”?
3. Powrót PRL-u w narodowo-katolickiej sukmanie
4. Postkomunistyczny populizm spod znaku „narodowej wspólnoty”
5. Wątłość myśli liberalnej w Polsce.
6. Skradziona lewica

Rozdział II
JAK POGODZIĆ SOCJALIZM Z LIBRALIZMEM?
1.Gospodarka rynkowa czy socjalistyczna?
2. Jak pogodzić wolność ze sprawiedliwością? – podstawowy dylemat państwa demokracji liberalnej
3. Hiperkapitalistyczne Imperium i neokomunistyczna Rzesza. Myśl utopijna Hardta/Negriego
4. Zniewolenie i dyscyplina czy emancypacji i wolność?
5. Bogacenie się jednostek a interes publiczny
6. Dwie nogi państwa demokracji liberalnej
7. Lewicowe krytyki
8. Myślenie o relacjach między ekonomią i sferą społeczną w liberalizmie. Cztery typy ujęcia.
A. Liberalizm polityczny
B. Liberalizm ekonomiczny. Neoliberalizm i libertarianizm
C. Liberalizm lewicowy
D. Liberalizm umiarkowany Roberta A. Dahla
9. Fikcja sprawiedliwości – projekty Rawlsa i Dworkina
10.Podsumowanie

Rozdział III
JAK POGODZIĆ IDEĘ RÓWNOŚCI SPOŁECZNEJ Z GOSPODARKĄ WOLNORYNKOWĄ?
1. Dylematy myśli lewicowej. Czy ekonomię można nagiąć do równościowych projektów polityczno-społecznych?
2. Demokracja tylko dla bogaczy czyli blaski i cienie neoliberalizmu
3. Spór liberałów i lewicy – nie do rozwiązania?
4. Czar Lenina czyli Žižka projekt „powtórzenia” rewolucji
5. Ekonomia a polityka społeczna. Antynomie liberalizmu Balcerowicza
6. Wolność czy (i) sprawiedliwość społeczna?
7. Stawka demokracji: jak nie mieć za dużo ciastka, ani też za bardzo go zjeść?

.
Część II

MYŚL POLITYCZNA FREUDA

Rozdział IV
FREUD I DEMOKRACJA
1. Implikacje myśli politycznej Sigmunda Freuda
2. Mit Hordy Pierwotnej i genealogia władzy
3. Demokratyczne elementy w koncepcji Freuda? Dyskusja Laclau z Borch-Jacobsenem
4. Uwodzicielski urok (każdej) władzy

Część III

ŽIŽEK POD BRAMĄ REWOLUCJI

Rozdział V

1. Wprowadzenie
2. Žižek – ikona kultury masowej
3. Trzy figury myślenia o polityczności
4. Szto diełat’? – czyli Žižek pod bramą rewolucji
5. Polityka jako konflikt i trauma
6. Kapitalizm i antysemityzm
7. Podsumowanie mniej